نهنگ عنبر برخلاف گفته ی بعضی از منتقدین فیلمی با سوژه ای بکر نیست و به راحتی می توان طرح آن را کنار فیلم "خواستگار" زنده یاد "علی حاتمی" گذاشت. در کارنامه ی "سامان مقدم" هم جائی کنار "کافه ستاره" ندارد اما فیلمی است برای خاطره بازی که به نظر نمی رسید بتواند با جوان های نسل بعد هم ارتباط بگیرد که خوشبختانه این اتفاق افتاده است.
"سام بهشتی" روزنامه نگار و نویسنده ی سینمائی جوان که جوانی اش با نسل ارژنگ ها و نهنگ ها فاصله دارد در مورد این فیلم در صفحه ی شخصی اش چنین می نویسد:
نهنگ عنبر فیلمی به وسعت صبوری و تنهائی
"نهنگ عنبر" نقطه عطفي در كارنامه فيلمسازي سامان مقدم است، كارگرداني كه هرچند وقت يك بار با اثري قابل تامل به عرصه سينما باز مي گردد و حرفي براي گفتن دارد، بعد از عدم اكران فيلم آخرش "صدسال به اين سالها" كه آن فيلم هم نقد اجتماعي بر گذر تاريخ بود، اين بار در فيلم تازه اش به طور دقيق تري به واكاوي تاريخ سي و چند ساله جغرافياي ايران پرداخته است و بدون لكنت و با يك زبان متفاوت سرگذشت قهرمان قصه اش را روايت مي كند. اواخر دهه پنجاه و به طور كلي دهه شصت مهمترين سالهاي پر فراز و نشيب ملت ايران است.
مقدم قصه فيلم تازه اش را در اين بازه زماني روايت مي كند و با زبان خودش نقد متقاوتي بر گذر تاريخ دارد، ارژنگ صنوبر يك قهرمان از جنس همين مردم است و بازي درخشان رضا عطاران به اين كاراكتر جان تازه اي بخشيده است و به زعم نگارنده متفاوت ترين رضا عطاراني است كه در سال هاي اخير در نقش هاي مختلف ديده ايم كه اين هم به توانايي هاي اين بازيگر سينما و نگاه سامان مقدم باز مي گردد. يكي از ويژگي هاي اين كارگردان در بازسازي تصاوير قديمي است كه از تم فيلم هاي وودي آلن بهره مي گيرد ( اشاره به تصوير سازي كودكي قهرمان قصه در فيلم و بازي هانيه توسلي و نادر سليماني در فيلم ).
"نهنگ عنبر" همان "يك عاشقانه ساده" با زبان متفاوت تري است. عاشقانه اي به وسعت تنهايي هاي يك مرد كه اين قدر قدرت دارد كه اشك مخاطب را در آورد. اين قصه كه به وسعت سي و چندسال از تاريخ معاصر ايران قدمت دارد، راوي صبر و تنهايي مردي است كه چهل سال عاشقي را به تصوير مي كشد. اگر به اين اصل معتقد باشيم كه روزي به وصال آن كسي كه دوست داريم خواهيم رسيد، تماشاي "نهنگ عنبر" به ما لذت دو چنداني مي دهد. تازه ترين ساخته سامان مقدم "سينما" به معناي واقعي كلمه است، مهمترين كاركرد سينما در وهله اول سرگرمي و اين فيلم اين ويژگي را دارد و حتي فراتر از آن گام بر مي دارد چون حرف تازه اي را دارد و فراتر از كليشه هاي سينما است. "نهنگ عنبر" را در سالن سينما به تماشا بنشينيم.
سام بهشتي
