رویاروئی وی و نقد سینمای اجتماعی با خانم لاله افتخاری که صراحتن اعتراف می کند ،با فیلم و سینما آشنائی ندارد و فرصت دنبال کردن آن هم برای وی میسر نیست به نظر بیراهه می آمد که چنین هم بود . مناظره ای که هر دو و بخصوص خانم نماینده را خسته کرده و نا تمام از طرف خانم نماینده رها شد.خانم افتخاری در هر کمیسیونی از مجلس تا سینمای ما را جدی تعقیب نکند نمی تواند در باره آن قضاوت درستی داشته باشد .( حالا پا را فراتر نمی گذارم تا بگویم ،اگر به سینما علاقه نداشته باشد). اما بیژن نوباوه تفاوت زیادی دارد . او سینما را می شناسد و گرچه معمولن زاویه نگاه او به سینما ممکن است با خیلی از سینماگران متفاوت باشد اما عقیده او قابل احترام است چون عقیده ای بر پشتوانه یک نگاه و برداشت آگاهانه است و نه نا آگاهانه .بد نیست اشاره کنم به یک برنامه زنده تلویزیونی که در آن مهمانی حضور داشت و از فیلم "جدائی نادر از سیمین" به شدت انتقاد می کرد و زمانی که احسان علیخانی مجری برنامه از او پرسید که آیا فیلم را دیده یا خیر پاسخ داد: " هر وقت اکران شود ، خواهم دید"! . در حالی که فیلم مدتها قبل اکران شده بود و بعد به اسکار که یکی از شرایطش اکران فیلم هاست رفته و جایزه گرفته بود.
با این مقدمه نگاهی می کنیم به مناظره یک فیلمساز رو در روی نماینده مجلس در مکانی به نام حوزه ی هنری که قرار است جایگاه امنی باشد برای سینما و سینما گران.
مناظره ای با عنوان سینمای اجتماعي و نقد مصلحانه با حضور فرشته طائرپور،تهیه کننده، و بیژن نوباوه، نماینده مجلس دوشنبه شب در حوزه هنری برگزار شد. طائرپور از دخالت های مجلس در اکران چند فیلم سینمایی انتقاد کرد و بین نگران مخاطبان بودن یا نگران هنرمندان بودن تمایز گذاشت و این دو نگرانی را دو شاخه مختلف دانست که روشهاي متفاوتي را طلب ميكند. و گفت: ما فيلمسازان بيشتر از نمايندگان و سياستگذاران نگران هستيم كه مخاطبان پاي ماهواره هستند. ما براي آثار هنري خود سختگيري ميكنيم و يك موي سفيد را از ماست بيرون ميكشيم و با اين روندي كه ما پيش ميرويم مردم سريالهاي ماهواره را جايگزين آثار خودي ميكنند. طائرپور از نبود کار رسانه ای در حوزه سینمای اجتماعی حرف زد و دفاع از این حوزه به شعاری بودن و زماني كه انتقاد می شود به سياه نمايي تبديل ميشود.
بيژن نوباوه در ادامه تاكيد كرد: ما براساس وظايف خود درباره همه امور كشور نظر ميدهيم چرا كه صداي مردم هستيم اما نوع نگاه ما نظارت است نه دخالت. مجلس نميتواند اجازه دهد فيلمي عليه نظام ساخته و در جشنوارههاي خارجي نمايش داده شود و ما در برابر آن سكوت كنيم.
در ادامه نوباوه با اشاره به فيلم «لاله» که قرار بوده زن ایرانی را به جهان معرفی کند انتقاد کرد و گفت آيا مشخصه زن ايراني اين است كه ميتواند راننده شود؟ اساس مميزي در دنيا وجود دارد. ما ملت بزرگي هستيم و تحمل بالايي داريم اما مگر هنرمند براي ما مهم نيست. ما بيشتر از وزارت ارشاد براي هنرمندان تلاش ميكنيم و نگاه مان نگاه مردم است. درباره فيلم «عصباني نيستم» خطاي محرز صورت گرفته و اين فيلم غيرقانوني است چرا كه فيلمنامه مجوز گرفته با فيلم نهايي كاملا متفاوت است و به عنوان يك فيلم غيرقانوني نبايد نمايش داده شود. بحث حفظ صیانت از فرهنگ مورد دیگری بود که نوباوه به آتن تاکید کرد و از فیلم «آينههاي رو به رو» که خط قرمزهای فرهنگی را زیرپا گذاشته انتقاد کرد.
فرشته طائرپور در واكنش به اين صحبتهاي نوباوه با اشاره به تناقض موجود در صحبتهاي او گفت: شما يك بار ميگوييد مجلس حتي يك مورد دخالت نكرده است و در جاي ديگر مطرح ميكنيد كه اگر فلان فيلم اكران شود ما ميدانيم و شما. يعني عملا تهديد ميكنيد. سانسوري هم كه شما ميگوييد در همه جاي دنيا وجود دارد، بسيار متفاوت از مميزيهاي ما است. در كشورهاي ديگر سانسوري هست از نوع اقتصادي و اگر هم از نوع سياسي باشد به نوعي اعمال ميشود كه كسي از آن باخبر نشود. اگر مجلس و نظام گاهي به اين نتيجه ميرسند كه بايد در موردي مراقبت كنند بهتر است آنقدر علنياش نكنند.
تهيهكننده «آينههاي رو به رو» تاکید کرد که كميسيون فرهنگي مجلس نبايد وارد بحث و جدل آشكار شود و اين بحثها به رسانهها راه يابد. و درباره آینه های رو به رو توضیح داد: آينههاي رو به رو در بسياري از جشنواره های دنيا جايزه گرفت اما تنها اجازه اكران در ٦ سينما را به آن دادند. از اين فيلم هيچ حمايتي نشد و مجلس دفاعي از آن نكرد. بسياري از حساسيتهاي تحريك شده مجلس نسبت به فيلمها به دليل انتقال اشتباه مفاهيم به نمايندگان است. اين فيلمها مخاطب عام ندارند و نبايد نسبت به آنها تا اين اندازه حساسيت و نگراني وجود داشته باشد. نميتوان جامعه را به دليل اينكه فيلم تلخ دوست نداريم بزك كرده و نشان دهيم. او در ادامه تصريح كرد: بايد مخاطبشناسي كنيم. آنچه طبقات مختلف اجتماعي ميپسندند از هم متفاوت است و نبايد كاري كرد كه مخاطب ايراني به سمت رسانههاي ديگر برود. بايد مكانيزم بهتري براي سختگيريها انتخاب شود. ارتباط بيشتر بهتر جواب ميدهد. شما احتمالا سريالهاي تركي ماهواره را نگاه نميكنيد اما فكر ميكنيد چرا زنان سرزمين ما همه فاطما گل را ميشناسند. آنچه جايگزين فيلمهاي ايراني ميشود كه بدتر است.
در ادامه این جلسه نوباوه با اشاره به یک آمار رسانه ای عنوان کرد: حدود ۱۸هزار و ۲۵۰شبکه در دنیا وجود دارد که تعداد ۴هزار از این شبکه ها در ایران قابل دریافت است و از این میان 140 شبکه با زبان فارسی پخش می شوند. سوال من این است که چرا این شبکه ها برای ما برنامه پخش می کنند مسلما هیچ کس نمی تواند بگوید که آنها هیچ هدفی ندارند. سخن من این است که غربی ها می خواهند ما را نسبت به فرهنگ خود بی تفاوت کنند. امروزه دیگر حساسیت ها به فرهنگ ایرانی در میان نسل جوان وجود ندارد، به طور مثال اگر من بخواهم آهنگ فولکلوریک ایرانی پخش کنم فرزند خودم واکنش نشان می دهد و یا در نهایت ممکن است به موسیقی پاپ علاقه داشته باشد.
این نماینده مجلس با بیان اینکه ساخت بسیاری از فیلم ها آب به آسیاب دشمن ریختن بوده است، گفت: بسیاری از این فیلم ها با نیت خیر ساخته اند اما فیلم هایی هم هستند که ممکن است تلخ بوده باشند اما ارزش های زیادی داشته اند. به طول مثال فیلم «جدایی نادر از سیمین» فیلمی سراسر استرس بود اما ارزش های زیادی در خود برجسته کرده بود. یکی از آنها همین است که پسری حاضر است تحت هر شرایطی از پدرش نگهداری کند. یک آمریکایی که به راحتی پدر و مادر خود را از خانه بیرون می کند وقتی چنین فیلمی را می بیند تحت تاثیر قرار می گیرد.
در ادامه اين مناظره فرشته طائرپور در پاسخ به سوال نوباوه كه پرسيد اين حق را چه كسي تعيين ميكند؟ گفت: اين حقي است كه به هنرمند داده ميشود. من قبول دارم كه اگر هنرمندي برخلاف قانون و پروانه ساخت عمل كند تخلف صورت گرفته است اما اين مساله ديگري است. شايد فيلمهاي زيادي باشند كه خود من هم به داستان آنها علاقهيي نداشته باشم اما اين، حق را از فيلمساز سلب نميكند. همچنين بايد گفت اگر تمام قصهها آشنا و مثل هم باشند ديگر جذابيتي براي ديدن ندارند و از طرفي هنر، كارش اين است كه قصهيي را كه قبلا ديده يا شنيده نشده به تصوير ميكشد.
به گفته طائرپور، سختگيري در جامعه ايران بيشتر روي فيلمهاي خاص است در حالي كه درباره فيلمهاي سخيف صحبتي نميشود. اين فيلمها با شوخيهاي سطحي كه دارند بيشتر از سينماي جهان سطح سليقه مخاطب را تغيير دادهاند. شما بيش از آثار به افراد توجه داريد. اگر فيلم محمد(ص) را به غير از مجيد مجيدي فرد ديگري ساخته بود اينگونه از آن تعريف نميكرديد. اين تفرقه به نفع سينما و هنر نيست.
وي درباره فيلمهايي كه مورد اعتراض مجلس هستند، توضيح داد: قرار نيست اين فيلمها روي موافقان يك عقيده تاثير بگذارند بلكه قرار است مخالفان يك عقيده را به تفكر وا دارند. در حوزه سياسي هم خوشبختانه آنقدر كنترل امنيتي وجود دارد كه هيچ نوع نگراني نبايد در اين حوزه احساس شود.
نوباوه در واكنش به سخن طائرپور بيان كرد كه جلوگيري از فيلم «عصباني نيستم» به اين دليل بود كه سناريوي آن با چيزي كه ساخته شد تفاوت بسياري داشت.
او همچنين درباره اين بخش از صحبتهاي طائرپور كه هنرمند حق دارد فيلمي را كه ميخواهد بسازد، گفت: بايد حق جامعه را هم در نظر گرفت. من ميخواهم شما حتي يك مورد را در دنيا نشان دهيد كه نظارت بر محتواي توليدي وجود ندارد.
در ادامه اين نشست فرشته طائرپور با اشاره به تاثير مجلس در ايجاد يك فضاي منفي عنوان كرد: روش مجلس نسبت به بعضي از فيلمها به نوعي نشاندهنده عدم اعتماد به بلوغ تماشاگر و هنرمندان بوده است.
نوباوه نيز عنوان كرد: جوي كه نسبت به مجلس ايجاد شده است موجب شده تا اثر منفي روي شما و هنرمندان بگذارد، اما كار ما تنها حفظ و صيانت فرهنگ كشور است، پس بايد در حوزه مسائل مختلف اظهارنظر داشته باشيم.