فیلم "آرمانشهر" (Utopia) به کارگردانی حسن ناظر به فهرست طولانی فیلم‌هایی اضافه شد که در سال‌های اخیر به خاطر مطابقت نداشتن با استانداردهای سختگیرانه آکادمی علوم و هنرهای سینمایی درمورد رقبای بخش اسکار فیلم خارجی‌زبان، فرصت رقابت در این بخش را از دست دادند. از نظر آکادمی این فیلم به اندازه کافی "خارجی" نیست.

به گزارش هالیوود ریپورتر، نماینده افغانستان برابر با قانون 13، بخش A "قوانین ویژه جایزه فیلم خارجی‌زبان"، برای رقابت در این بخش واجد شرایط نیست.

برابر با این قانون، "از نظر آکادمی یک فیلم خارجی‌زبان فیلمی است که بیشتر دیالوگ‌های آن به زبان انگلیسی نباشد." به عبارت دیگر تعداد دیالوگ‌های انگلیسی "آرمانشهر" بیشتر از دیالوگ‌های دری است.

"آرمانشهر" درباره زنی است که در آستانه 42 سالگی می‌خواهد مادر شود و به رغم تمام مسائل اجتماعی، اعتقادی و خانوادگی برای خواسته‌اش تلاش می‌کند. داستان فیلم در اسکاتلند، انگلیس، افغانستان، پاکستان و هند روایت می‌شود. فیلمنامه را امیر آقایی بازیگر ایرانی نوشته است.

آکادمی در حالی "آرمانشهر" را از فهرست رقبای بخش فیلم خارجی‌زبان خارج کرد که نام این فیلم در فهرست فیلم‌های فیلم‌های واجد شرایط که دقیقاً یک هفته بعد از پایان مهلت معرفی فیلم‌ها (1 اکتبر / 9 مهر) اعلام شد، دیده می‌شد.

آکادمی پیش از انتشار این فهرست نمایندگان چین و پاناما را نیز رد کرده بود، اما این دو کشور برای معرفی جایگزین، فرصت داشتند. افغانستان دیگر چنین فرصتی ندارد و با اینکه از سال 2002 یعنی یک سال پس از حمله نظامی ایالات متحده به این کشور، 10 فیلم به آکادمی معرفی کرده است، امسال در بخش فیلم خارجی‌زبان نماینده نخواهد داشت.

"آرمانشهر" چند هفته پیش در جشنواره فیلم آسیایی در لس آنجلس نمایش داده شد و ملالی زکریا ستاره فیلم جایزه بهترین بازیگر زن را دریافت کرد.

با حدف "آرمانشهر"، تعداد رقبای بخش فیلم خارجی‌زبان جوایز اسکار امسال به 80 فیلم رسید. سال گذشته 83 کشور نمایندگان خود را به آکادمی معرفی کردند که یک رکورد جدید در تاریخ جوایز آکادمی بود.

رأی‌گیری برای انتخاب نامزدهای اسکار فیلم خارجی‌زبان در دو مرحله انجام می‌شود. ابتدا 9 فیلم به فهرست کوتاه راه پیدا می‌کنند و در نهایت پنج فیلم به عنوان نامزدهای نهایی معرفی می‌شوند که اسامی آن‌ها 14 ژانویه (24 دی) همراه نامزدهای دیگر بخش‌های جوایز اسکار اعلام خواهد شد.

هشتاد و هشتمین دوره جوایز اسکار 28 فوریه 2016 (بامداد دوشنبه 10 اسفند به ‌وقت ایران) در دالبی تیه‌تر در هالیوود برگزار می‌شود.

قوانین آکادمی درمورد بخش فیلم خارجی‌زبان در سال‌های اخیر به دفعات موضوع بحث بوده است. سال 2005 فیلم "پنهان" به کارگردانی میشائل هانکه به نمایندگی از اتریش به آکادمی معرفی شد، اما به این خاطر که دیالوگ‌های آن بیشتر به زبان فرانسه و نه زبان رسمی اتریش بود، واجد شرایط شناخته نشد.

سال 2006 نیز فیلم "شخصی" به کارگردانی ساوریو کوستانتزو به نمایندگی از ایتالیا به آکادمی معرفی شد، اما چون دیالوگ‌های فیلم بیشتر عربی و عبری و نه ایتالیایی بود، فرصت رقابت را از دست داد. جنجال‌ها درمورد این اتفاق کمیته فیلم خارجی‌زبان را وا داشت یک سال بعد قوانین این بخش را تغییر بدهد تا کشورها بتوانند فیلم‌هایی را به اسکار بفرستند که دیالوگ‌های آن به زبانی غیر از زبان بومی باشد.

تغییر این قانون به کشوری مانند کانادا اجازه داد فیلم هندی‌زبان "آب" را به اسکار معرفی کند. تا پیش از آن کانادا تنها برای فیلم‌های فرانسوی‌زبان نامزد می‌شد، چرا که فیلم‌های به زبان اصلی کانادا (انگلیسی) برای حضور در بخش فیلم خارجی‌زبان واجد شرایط شناخته نمی‌شدند.

با این حال، تغییر قانون تاثیری در پذیرش فیلم‌های آمریکایی غیر انگلیسی‌زبان در بخش فیلم خارجی‌زبان نداشت. این فیلم‌ها همچنان به خاطر ملیت خود شایسته حضور در رقابت در این بخش نیستند.

به همین دلیل یک فیلم ژاپنی‌زبان مانند "نامه‌هایی از ایوو جیما" (2006) یا فیلم مایایی‌زبان "آپوکالیپتو" (2006) نتوانستند در بخش فیلم خارجی‌زبان رقابت کنند، هرچند هر دو فیلم با نامزد جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم خارجی‌زبان شدند (و "نامه‌هایی از ایوو جیما" برنده هم شد)، چرا که قوانین گلدن گلوب چنین محدودیتی ایجاد نمی‌کند.

آکادمی درمورد فیلم‌های خارجی‌زبان که بیشتر دیالوگ‌های آن به زبان انگلیسی است، همچنان رویکردی سختگیرانه دارد. به عنوان مثال سال 2007 فیلم اسرائیلی "بازدید گروه" چون بیش از 50 درصد دیالوگ‌های آن به زبان انگلیسی است، از سوی آکادمی در این بخش پذیرفته نشد.

برابر با یکی دیگر از قوانین آکادمی، در این بخش فیلم معرفی شده نباید پیش از اکران در سینما از تلویزیون یا اینترنت پخش شده باشد. آکادمی سال 2004 فیلم هلندی "کبودمرغ" را به همین دلیل واجد شرایط تشخیص نداد.

ملیت دست‌اندرکاران تولید یک فیلم هم می‌تواند در تصمیم آکادمی در این‌که فیلمی را در بخش خارجی‌زبان واجد شرایط بداند، مؤثر باشد. تاکنون چند فیلم به همین دلیل از سوی آکادمی رد شده‌اند. مثلاً در 2007 فیلم "هوس، احتیاط" به کارگردانی آنگ لی (2007) از سوی تایوان برای شرکت در هشتادمین دوره جوایز آکادمی معرفی شد، اما آکادمی فیلم را نپذیرفت.

سخنگوی آکادمی آن سال در توضیح این تصمیم گفت: این فیلم شایسته حضور در بخش فیلم خارجی نبود، چون قوانین ایجاب می‌کند از میان عوامل تولید یک فیلم، صرف نظر از تهیه‌کننده، کارگردان و نویسنده، حداقل در چند بخش افرادی با ملیت کشوری حضور داشته باشند که آن فیلم را به آکادمی معرفی کرده است. مدیر فیلمبرداری، تدوینگر، آهنگساز، طراح صحنه، طراح لباس، صداگذار و هیچ یک از بازیگران اصلی "هوس، احتیاط" تایوانی نیستند.

تصمیم درمورد شایسته نبودن یک فیلم برای حضور در بخش خارجی‌زبان عموماً پیش از نامزد شدن یک فیلم روی می‌دهد. تنها استثنا "جایی در دنیا" (1992) نماینده اروگوئه در شصت و پنجمین دوره جوایز آکادمی بود که هرچند نامزد اسکار شد، اما چون به تشخیص آکادمی بیشتر عوامل آن اروگوئه‌ای نبودند، از رأی‌گیری نهایی خارج شد.