فیلم "جنگ جهانی سوم" گرچه در اندازههای "مغزهای کوچک زنگزده" هومن سیدی نیست و گاه کشدار و خستهکننده میشود اما فیلم قابل دفاعی در کارنامه اوست، بهخصوص در سوژه و بازیها. گر چه نبودن "جنگ جهانی سوم" بهعنوان نماینده ایران در لیست کوتاه اسکار۲۰۲۳ چندان غیر قابل پیشبینی نبود بهخصوص که بستر مناسبی هم برای پرزنت شدن نداشت، اما هر چه هست انتخاب فیلم "عنکبوت مقدس" که البته انتظارش هم میرفت حتما با نگرشی سیاسی اتفاق افتاده که بهعبارت درستتر با نگرشی سیاسی- احساسی.
میزان تاثیری که اعتراضهای داخلی و خارجی ایرانیان، که به اعتراضهایی در سطح بینالمللی بدل و منجر به واکنش سلبریتیهای دنیا شد نمیتواند در نگاه اعضای آکادمی اسکار نفوذ نکند و زنان ایرانی را که بهدنبال حقوق مدنی خود هستند به اشتباه در قالب قربانیان قتلهای سریالی یک بیمار روانی متاثر از جامعه و خبرنگار زنی که در عنکبوت مقدس قهرمان داستان است قرار ندهد و تلاش مضاعف کشور دانمارک برای دیده شدن این فیلم در یکسال اخیر و لابیهای حمایتی از عنکبوت مقدس تا حضور زهرا امیر ابراهیمی و قصه واقعی زندگی او با پانزده سال التهاب که خود میتواند سوژهای برای یک فیلم باشد را هم نباید نادیده گرفت. زهرا امیرابراهیمی که در ایران هرگز فرصت پیدا نکرد تا در مورد تواناییهایش در بازیگری محک بخورد و برای آن تاوان بزرگی پرداخت تا با چهرهای مسخ شده و پر درد نخل طلای کن را برای همین فیلم در دست بگیرد. اینکه مستحقش بود یا نه را نمیدادنم، اما در فیلم عنکبوت مقدس بازی قابل اعتنایی دارد.
یادمان باشد، مراسم اسکار یک بازی در مرحله مقدماتی جام جهانی نیست و لوکیشن آن هم یک ورزشگاه در قطر نخواهد بود، کسی هم نمیتواند در میان حضار قرار بگیرد و فیلم، کارگردان یا بازیگری را "بی شرف" خطاب کند (البته که آنها هرگز نماینده واقعی مردم ایران نبودند) و یا اینکه برای تیم ملی انگلیس به واسطهی شش گلی که به تیم ملی ایران زده هورا بکشد و حالا هم هورا کشیدن برای حضور عنکبوت مقدس در فهرست کوتاه اسکار و عدم حصور نماینده ایران در این فهرست بُرد و باختی نیست و گرچه سینما و فوتبال نمادی از زندگی هستند و تاثیرپذیر از اوضاع اقتصادی، اجتماعی و سیاسی روز اما پارامترهایی که برای انتخاب یک فیلم خارجی در هالیوود هست تعریف بهخصوصی دارد که نماینده دانمارکی اما به زبان فارسی از آن بیبهره مانده است.
برای مثال هرگز بهرهگیری از تکنولوژی در این انتخابها امتیاز خاصی نبوده و نیستند چرا که هالیوود نوک قله تکنولوژی در صنعت سینماست و آنچه یک فیلم را مطرح میکند، سوژهای است که به درستی پرداخت شده باشد یعنی خردهپیرنگهایی قویتر از پیرنگ. نماهایی قابل اعتنا و بازیهایی متفاوت که همگی در خدمت یک کارگردانی درست و یک فیلم خوش ساخت است.
اما عنکبوت چه در ورژن ایرانی و چه در نوع مقدس دانمارکی یک سوژهی خوب را بههدر میدهد. در ایران به دلیل شرایطی که دست و پایش را بسته (دوباره اشاره میکنم به فیلم کمنظیر سرخپوست که همهی شرایط دست و پاگیر را هوشمندانه دور میزند) و یا نوع دانمارکی به دلیل مانیفستی که برای ساخت فیلم دارد. به هر حال هر دو در پرداخت این قصه برگرفته از یک اتفاق واقعی بازنده هستند با این تفاوت که عنکبوت مقدس از یک امتیاز وام گرفته و شخص سوم که زن هم هست را به عنوان قهرمان به قصه واقعی وارد کرده تا بهتر بتواند بار دراماتیک و تعلیق را در فیلم جلو ببرد. عنکبوت مقدس فیلمی اغراق شده و بدون توانمندی در ساختار، توجه هیچ منتقد و سینماگری را به خود جلب نکرده، لااقل من به نقد تحسین شدهای بر نخوردم و مخاطب خارجی هم بیشتر سعی در همذاتپنداری با سوژه دارد تا محک زدن آن بهعنوان یک فیلم خوب (با تعریفی که از یک فیلم خوب استاندارد شده) .
و با نگاهی به فیلمهایی که در این بخش انتخاب شده، بهخصوص "تصمیم به رفتن" نماینده کره جنوبی حتما اگر عادلانه قضاوت شود، عنکبوت مقدس هیچ جایگاهی نمیتوانست در این لیست داشته باشد .
حال باید تا ۲۴ ژانویه منتظر ماند و دید این انتخاب احساسی- سیاسی میتواند شگفتی بیشتری بهبار بیاورد. البته که بعید است با حضور فیلمهای خوب خارجی این دوره از کشورهای مختلف و رنگارنک بشود چنین اشتباه فاحشی از اسکار دید.
در انتها اشاره میکنم که نماینده کشورهای کامبوج، مراکش و پاکستان در این لیست حضور دارند که اتفاق مهمی است.