سی و یک نما- اسفندیار قره باغی یک موزیسین بزرگ، رهبر ارکستر و خواننده گروه کُر بود با شش دانگ صدا و هنر بسیار که در سالهای اخیر با اعتراض‌های بسیاری بابت خواندن سرود "آمریکا مرگ به نیرنگ تو" مواجه شد، در حالی که در آن سال‌ها چهره های اپوزسیون فعلی امثال "فردین" را خانه نشین و دق مرگ کردند و فریدون فروغی، فرهاد مهراد و حتی اساتیدی چون بنان، گلپا و ایرج ممنوع از کار شدند. همان‌هایی قره باغی را لعنت کردند که خود با او این سرود معروف را زمزمه که نه بلکه گاهی فریاد میزدند و موجب به حاشیه رفتن خیلی از بزرگان هنر بودند. او زمانی با رادیو و تلویزیون که حالا "صدا و سیما" بود همکاری می‌کرد که زنده‌یاد استاد محمدرضا شجریان نیز در این سازمان سمت داشت.
قره باغی در بهمن ۱۳۲۰ در محله قره‌باغی‌های تبریز به دنیا آمد. او فرزند «قلی خان سالار»، مشهور به «ساری قلی خان»، از طنزپردازان کافه خران بود. که پس از گذراندن دورهٔ متوسطه در دبیرستان بدر تهران، به تبریز بازگشت و از سال ۱۳۳۸ وارد هنرستان موسیقی گردید و در خرداد ماه سال ۱۳۴۳ فارغ‌التحصیل و به عنوان معلم موسیقی در مدارس کرمانشاه به استخدام وزارت فرهنگ درآمد.
او اواخر سال ۱۳۴۸ به تهران منتقل و در گروه اپرای تهران مشغول خواندن و تدریس گردید و سپس ضمن خوانندگی در گروه کُر اُپرای تهران پس از عزیمت و بازگشت از ایتالیا، با عنوان سولیست باس اُپرای تهران، نقش‌های بسیاری را در اجراهای مختلف عهده‌دار شد.
قره‌باغی دارای مدرک معادل دکترای آواز کلاسیک از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود.
گر چه ترومپت، ساز تخصصی اوست ولی با پیانو و ویولن نیز آشنایی داشت. به طوریکه در کنار آموزش آواز، سال‌ها به تدریس این سازها نیز پرداخته‌است. قره باغی پس از انقلاب، در سازمان صدا و سیما به همکاری با واحد موسیقی سازمان درآمد و در زمینهٔ سرودهایی با مضمون جنگ فعال شد. در مدت هشت سال جنگ، بیش از هشتصد سرود ساخت و در ایفای سلو و گروه کُر آن‌ها نقش مهمی داشت.
رهبری گروه کُر تالار وحدت، رهبری گروه کُر صدا و سیما، رئیس مرکز سرود و آهنگهای انقلابی، ریاست کمیته آواز کلاسیک خانه موسیقی، مسئول موسیقی رادیو و نایب رئیس کانون هنرمندان ایران از جمله سوابق وی محسوب می‌شود.
اسفندیار قره‌باغی در چند فیلم هم بازی کرد که معروف‌ترین آن‌ها بازی در فیلم سینمایی صمد و فولاد زره‌دیو در کنار پرویز صیاد بود.
همچنین وی سال‌ها در هنرستان هنرهای زیبای میرک و موسیقی تبریز به تدریس رشته و دروس موسیقی پرداخته است.
اولین اجرای رادیویی وی در سال ۱۳۵۰ سرود "ای ایران" بود که با همکاری ارکستر بزرگ رادیو تلویزیون ملی ایران با رهبری فرهاد فخرالدینی انجام گرفت.
او در سالهای اخیر قطعاتی حماسی با عنوان‌های سمفونی ارس و سمفونی خلیج فارس را آهنگسازی کرده و خوانده است.
وقتی بعد از گذشت چهل سال از خواندن سرود "آمریکا مرگ به نیرنگ تو" از او در مورد خواندن این سرود سوال شد جواب داد: «از این بابت نه مطلقاً پشیمان هستم و نه به حرف‌های دیگران توجه می‌کنم. شاید در نگاه عده‌ای منفور باشم و از من خوششان نیاید، اما من مملکتم را دوست دارم و عاشق کشورم هستم.».
اسفندیار قره‌باغی صبح دیروز در زادگاهش تبریز درگذشت. وی پس از گذراندن یک دوره بیماری سخت سرطان، در حالی از دنیا رفت که چندی پیش خبر اخذ اقامت او و فرزندانش در آمریکا خبرساز شد که به تندی از سوی او و خانواده‌اش تکذیب شد. تا جایی که گفته شد ورود او به آمریکا به خاطر خواندن این سرود، ممنوع است.
