جرقه اصلی تولید برنامه «کتاب باز» از کجا زده شد؟

ما سال 92 برنامه ای 11 قسمتی به مناسبت هفته کتاب برای شبکه دوم سیما با نام «کتاب باز» تولید کردیم و این اتفاق قلقلکی شد و جرقه اش خورد. با تیم این برنامه نزدیک به 2 سال جلسات متعدد گذاشتیم و روی ایده های مختلف کار کردیم. سال 1394 به پیشنهاد ریاست وقت شبکه نسیم دکتر کرمی برای تولید برنامه ای با موضوع کتاب دعوت شدیم. مثلثی بین من به عنوان تهیه کننده، ریاست و شورای کتاب این شبکه و این گونه «کتاب باز» فصل یک در شبکه نسیم شکل گرفت.

اکنون در فضای مجازی، کتاب های صوتی و پی دی اف جایگزین کتاب شده است آیا این نوع مطالعه را قبول دارید؟

ما در برنامه «کتاب باز» روی فرهنگ مطالعه کار می کنیم، الزاما روی فرهنگ کتاب خوانی کار نمی کنیم. در این برنامه ما فیلم و تئاتر خوب دیدن وسفر رفتن یا موسیقی خوب شنیدن را مطالعه می دانیم. داریم روی این تمرکز می کنیم که هر آن چه انسان را به تفکر و تعمق وا دارد ولو نگاه، سکوت و خوب گوش کردن باشد به نوعی مطالعه است و دایم به خودمان و مخاطب تذکر می دهیم. به بهانه های مختلف در گفت و گو ها در برنامه «کتاب باز» این موضوع پر رنگ می شود و با رنگ بندی های مختلفی که در برنامه از حیث مهمان وجود دارد سعی می کنیم این حرف را بزنیم. به نظرم کتاب صوتی و پی دی اف هر کدام می توانند مزایا و محاسنی داشته باشند. من به عنوان مکمل در کنار کتاب کاغذی از آن ها استقبال می کنم.

اغلب مهمانان برنامه چهره ها و هنرمندان شناخته شده اهل مطالعه هستند. این هنرمندان بر چه اساس رصد و انتخاب می شوند؟

تیم 10 نفره «کتاب باز»، اهل رسانه در حوزه های مختلف اتاق فکرمان را تشکیل داده است. اعضای این تیم قدرتمند در حوزه های مختلف همچون رسانه و ورزش یا کتاب نوشته اند یابرنامه سازی کرده اند. آن ها در جلسات پیشنهاد مهمانانی را می دهند که هم بتوانند برای مخاطب جذابیت رسانه ای داشته باشند و هم بتوانند محتوا را در برنامه تزریق کنند. تولید محتوا به شکل جدی اتفاق می افتد تا «کتاب باز» بعد از 400،300 یا هزار قسمت تبدیل به یک گنجینه برای مراجعه مخاطبان شود. ما با سخت گیری زیاد مهمانان را انتخاب می کنیم.

یکی از هوشمندی های تان در کنار انتخاب درست دکور و مهمانان، انتخاب به جا و درست مجری فصل کنونی برنامه «سروش صحت» و «امیر حسین صدیق» مجری فصل گذشته است.

به نظرتان این انتخاب های درست می تواند تاثیر موثری بر سرانه مطالعه بگذارد؟

شک نکنید این اتفاق افتاده است. ابتدا خوشحالم که این نگاه را به مجریان برنامه داشتید. بازخوردهایی که به ما درباره انتخاب مجریان می دهند خیال ما را از انتخاب آن ها راحت می کند. این انتخاب ها با کارشناسی صورت گرفته است.

البته «سروش صحت» اذعان می کند من مجری نیستم بلکه کتاب باز هستم و در برنامه داریم کتاب بازی می کنیم. برنامه «کتاب باز» وظیفه خود می داند جهان شیرین آدم های کتاب باز را به مخاطبی که تجربه چنین چیزی را ندارد منتقل کند. ما بعضی روزها مجبوریم بیش از یک یا دو برنامه ضبط کنیم و این کار سختی است که« سروش صحت» درباره محتوا متمرکز صحبت کند ولی اتفاق افتاده که 5 قسمت را در یک روز ضبط کردیم و لحظه ای از انرژی اولیه صحت کم نشد. این شوق به مخاطب هم منتقل می شود و این یعنی اثرگذاری یک برنامه.

بازخوردهای برنامه را چگونه دیدید؟

ما پیام های متعددی داشتیم که گفته بودند برنامه «کتاب باز» باعث شده کتابخانه مان را تکان دهیم و کتاب بخریم. آدم ها سر شوق آمده اند و این یعنی تاثیرگذاری. «کتاب باز» به واسطه نگاه درستی که مدیران شبکه داشتند از زمان بندی پخش اش روی آنتن گرفته تا میزان حضورش و... توانسته به مرجع کتابی در تلویزیون تبدیل شود.

پس برنامه «کتاب باز» توانسته به جایگاه ویژه‌ای بین مردم در جامعه برسد؟

بین مخاطب کتاب حتما جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. برای عده ای دیگر از مردم سعی کردیم برنامه ای عمومی و سرگرم کننده بسازیم منتهی به جای این که سوژه سرگرمی برنامه، فیلم، خنده و چیزهای دیگر باشد، کتاب را محور قرار دادیم. من طی این 3 سال پیام های متععدی داشتم که گفته اند حتی پدر بزرگ شان هم بیننده برنامه «کتاب باز» است و از حال و هوای برنامه لذت می برد. یا پیامی داشتم که مادر یا خواهر کوچکش سر ساعت 8 بیننده «کتاب باز» هستند و فکر می کنم برنامه ما برای مخاطب جا افتاده است. رسانه ملی مرکز نظارت و ارزشیابی و پژوهش دارد و برنامه های مختلف را رصد می کند طبیعتا اگر برنامه ای موفق نباشد فصل های بعدی اش ساخته نمی شود. نکته جدی که وجود دارد این است که سازمان صدا و سیما مانند خیلی از نهادها درگیر مسائل مالی پر رنگ است و تهیه کنندگان برخی مواقع به سختی برنامه می سازند. برخی برنامه ها جذب اسپانسر دارند و راحت کارشان را می کنند و بعضی از برنامه ها سازمان پول شان را می دهد. شبکه نسیم مسائل مالی «کتاب باز» را خودش بر عهده گرفته به این دلیل که گزندی به برنامه وارد نشود. وقتی برنامه ای هزینه ساز باشد اگر کارکرد رسانه ای را نداشته باشد طبیعی است که آن را نسازند و خدا را شکر «کتاب باز» این گونه نبوده و هنوز عمرش به تلویزیون و شبکه نسیم است.

«کتاب باز» تنها برنامه تخصصی با موضوع کتاب است و رقیبی در تلویزیون ندارد.
من امیدوارم به زودی رقیبان متعدد برای «کتاب باز» برنامه تولید کنند به خاطر این که هر تعداد برنامه در این حوزه تولید شود به هیچ عنوان کلمه رقیب درباره اش صحت ندارد. این برنامه ها هر کدام شان حلقه هستند که باید یک زنجیر را درست کنند و اتفاقاً باید تعداد آن ها بیشتر شود و انواع و اقسام سلیقه ها و مخاطبان را در نظر بگیرند.

برداشت تان از برنامه «کتاب باز» سال 97 چیست؟

کلا برنامه «کتاب باز» را با ترس و لرز می سازیم چون برنامه بی نهایت سختی است. شاید از جهت پروداکشن چیز عجیب و غریبی نباشد اما حساسیت های رسانه ای خیلی جدی نسبت به برنامه وجود دارد. ما اگر برنامه ورزشی یا سرگرم کننده بسازیم یک مسئله پویا در اختیار داریم که می توانیم حول آن برنامه سازی کنیم اما کتاب از دو جهت کار را سخت می کند؛ یکی از آن سو که ایستاست و باید وارد جهانش شویم و از لذت و هیجاناتش استفاده کنیم، دوم این که ما با مخاطبانی طرف بودیم که خیلی اهل کتاب نبودند و حالا هم می خواهیم اهالی کتاب را دور هم جمع کنیم و هم افرادی را که اهل کتاب نیستند با خود همراه تر کنیم. از این جهت «کتاب باز» را به سختی طراحی و آنالیز می کنیم و با حساسیت و وسواس جوانب مختلف اش همچون طراحی سوال ها، دعوت از مهمان ها و دیگر آیتم ها را در نظر می گیریم. ما فصل اول را خیلی لاک پشتی و بدون این که قدمی برداریم شروع کردیم. فصل دوم مسیر این گونه پیش رفت که مخاطب بعد از 120 قسمت پیام می داد و از ما می خواست کتاب معرفی کنیم. در فصل سوم ما تغییر ساختار داریم و برنامه را برای کتاب بازها می سازیم. «کتاب باز» در فصل سوم به یک ثبات و مرجع کتاب در تلویزیون تبدیل شده است. ما آن چه پیش روی مان تصور می کنیم و برایش برنامه ریزی داریم باشگاه کتاب سراسری است که ان شاءا... پایه هایش را در این فصل می زنیم. امیدوارم راه اندازی باشگاه کتاب بازها که ایده آل ماست انجام شود.

حرف آخر:

آرزوی مان این است که «کتاب باز» بتواند بیشتر به فرهنگ گفت و گو کمک کند.

منبع:روزنامه خراسان شمالی